Βασικοί Όροι: ήπειρος, θάλασσα, ωκεανός, διώρυγα, νησί, νησιωτικό σύμπλεγμα, πορθμός, ατμόσφαιρα, εξώσφαιρα, μεσόσφαιρα, μετεωρολογικά φαινόμενα, στρατόσφαιρα, τροπόσφαιρα, βλάστηση, βρύα, λειχήνες, πανίδα, φυτική διάπλαση, χλωρίδα, ανάγλυφο γης, γεωμορφολογικά στοιχεία, ενδογενείς δυνάμεις, εξωγενείς δυνάμεις, λίμνη, ποτάμι, άρδευση, ύδρευση, υδρογραφικό δίκτυο, πλωτός ποταμός, αποσάθρωση, διάβρωση, εναπόθεση
Η κατανομή των ηπείρων και των ωκεανών
Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθετε:
Τι είναι οι ήπειροι και οι ωκεανοί
Για την κατανομή των ηπείρων και των ωκεανών στη Γη
Τι είναι οι ήπειροι και οι ωκεανοί
Για την κατανομή των ηπείρων και των ωκεανών στη Γη
Οι ήπειροι
Η θάλασσα καλύπτει τα 7/10 της γήινης επιφάνειας, ενώ το υπόλοιπο είναι η ξηρά. H θάλασσα χωρίζει την ξηρά σε πολύ μεγάλες εκτάσεις, τις οποίες ονομάζουμε ηπείρους. Αυτές κατά σειρά μεγέθους είναι οι εξής: Ασία, Αμερική (Βόρεια και Νότια), Αφρική, Ευρώπη, Ωκεανία. Η Ανταρκτική, που δεν κατοικείται, είναι μια τεράστια παγωμένη έκταση και θεωρείται από πολλούς ως έκτη ήπειρος.
Οι ωκεανοί
Οι μεγάλοι υδάτινοι όγκοι μεταξύ των ηπείρων λέγονται ωκεανοί. Με απλά λόγια θα πούμε ότι ωκεανός είναι μία τεράστια έκταση της επιφάνειας της Γης καλυμμένη από αλμυρό νερό.
|
Η εξέλιξη της γης σε 100.000.000 χρόνια
|
Τα μέρη των ωκεανών που περικλείονται από τμήματα ξηράς ονομάζονται θάλασσες. Οι θάλασσες που βρίσκονται κοντά μας είναι η Μεσόγειος, η Ερυθρά και η Μαύρη Θάλασσα.
ενα εισιτηριο παρακαλω
Ωκεανοί και θάλασσες
Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθετε:
Ποιοι είναι οι ωκεανοί και ποιες οι θάλασσες της Γης
Τα μεγαλύτερα νησιά και νησιωτικά συμπλέγματα του πλανήτη μας
Ποιοι είναι οι ωκεανοί και ποιες οι θάλασσες της Γης
Τα μεγαλύτερα νησιά και νησιωτικά συμπλέγματα του πλανήτη μας
Ο άνθρωπος, επειδή πολύ νωρίς κατάλαβε ότι η θάλασσα δεν χωρίζει αλλά ενώνει τους λαούς, ανέπτυξε πολύ γρήγορα τις θαλάσσιες μεταφορές. Για να έχει καλύτερα αποτελέσματα (συντόμευση διαδρομών, ασφάλεια ταξιδιών), άνοιξε διώρυγες και χρησιμοποίησε πορθμούς.
Νησιά και νησιωτικά συμπλέγματα
Στους ωκεανούς και στις θάλασσες είναι διάσπαρτα μικρά και μεγάλα νησιά, κομμάτια ξηράς που «επιπλέουν» πάνω στα κύματα. Μερικά από τα μεγαλύτερα νησιά του πλανήτη είναι: η Γροιλανδία, η Μαδαγασκάρη, η Μεγάλη Βρετανία, η Κύπρος κ.ά. Σε πολλές περιοχές του πλανήτη μας δημιουργούνται ομάδες νησιών που ονομάζονται νησιωτικά συμπλέγματα, όπως είναι η Ιαπωνία, οι Φιλιππίνες, η Ινδονησία κ.ά.
Ο Πορτογάλος θαλασσοπόρος Μαγγελάνος ξεκίνησε το ταξίδι του από την Ισπανία, για να φθάσει στα νησιά των μπαχαρικών, αλλά έφθασε τελικά στις Φιλιππίνες, όπου και σκοτώθηκε. Τα πλοία του συνέχισαν δυτικά και έφθασαν πάλι στην Ισπανία, ολοκληρώνοντας τον πρώτο περίπλου της Γης
ωκεανοι και θαλασσεσ του κοσμου
Η ατμόσφαιρα
Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθετε:
Tι είναι η ατμόσφαιρα και από τι αποτελείται
Πόσο είναι σημαντική για τη διατήρηση της ζωής στον πλανήτη μας
Tι είναι η ατμόσφαιρα και από τι αποτελείται
Πόσο είναι σημαντική για τη διατήρηση της ζωής στον πλανήτη μας
Σύσταση και δομή της ατμόσφαιρας
Η Γη στο συνεχές και ατελείωτο ταξίδι της προστατεύεται από μία αέρια ασπίδα που λέγεται ατμόσφαιρα. Η ατμόσφαιρα περιέχει πολλά αέρια και αποτελείται από στρώματα. Το πυκνότερο σε αέρια στρώμα και πλησιέστερο προς τη Γη είναι η τροπόσφαιρα. Η τροπόσφαιρα είναι το σπουδαιότερο τμήμα της ατμόσφαιρας, επειδή σε αυτό αναπτύσσεται όλη η ζωή του πλανήτη μας
Στην τροπόσφαιρα δημιουργούνται και τα μετεωρολογικά φαινόμενα, δηλαδή η βροχή, η ομίχλη, το χιόνι, το χαλάζι, οι άνεμοι κ.ά.
Είναι επομένως ολοφάνερο ότι αυτό το σημαντικό στρώμα πρέπει να το διατηρήσουμε «καθαρό» και να το προστατεύσουμε από τη ρύπανση, που προκαλούν οι δραστηριότητές μας εξαιτίας του σημερινού τρόπου ζωής.
Αμέσως μετά την τροπόσφαιρα βρίσκεται η στρατόσφαιρα. Στη στρατόσφαιρα υπάρχει ένα πολύ σπουδαίο αέριο καθοριστικό για τη διατήρηση της ζωής στον πλανήτη μας, το όζον. Το όζον έχει την ικανότητα να απορροφά τις επικίνδυνες ακτίνες του Ήλιου, τις υπεριώδεις, οι οποίες προκαλούν βλάβες στον άνθρωπο και στα ζώα και καταστρέφουν τα φυτά.
|
Πάνω από τη στρατόσφαιρα βρίσκεται η μεσόσφαιρα. Το αμέσως επόμενο στρώμα είναι η εξώσφαιρα, όπου τα αέρια σώματα βρίσκονται σε πολύ μικρές ποσότητες και σιγά-σιγά παύει να υπάρχει η ατμόσφαιρα. Αυτό συμβαίνει περίπου στα 1.000 χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνεια της Γης.
Η ατμόσφαιρα και η διατήρηση της ζωής στον πλανήτη
Γνωρίζουμε ότι ο Ήλιος θερμαίνει όλα τα ουράνια σώματα που βρίσκονται γύρω του. Έτσι και η Γη δέχεται ποσά θερμότητας από τον Ήλιο, που βοηθούν στη διατήρηση της ζωής.
Όταν οι ακτίνες του Ήλιου φτάνουν στην ατμόσφαιρα, άλλες βρίσκουν εμπόδιο στα αέρια της ατμόσφαιρας και γυρίζουν πίσω στο διάστημα, άλλες απορροφώνται και άλλες φτάνουν στην επιφάνεια της Γης. Από αυτές, που φτάνουν στη γήινη επιφάνεια, μερικές απορροφώνται από τη Γη και τη θερμαίνουν, ενώ οι υπόλοιπες επιστρέφουν στο διάστημα. |
Κατά την επιστροφή τους ένα μέρος εγκλωβίζεται από τα αέρια της ατμόσφαιρας, ενώ το υπόλοιπο επιστρέφει στο διάστημα. Με αυτόν τον τρόπο διαμορφώνεται η θερμοκρασία που διατηρεί τη ζωή στον πλανήτη
ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ
Οι κλιματικές ζώνες της Γης
Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθετε:
Για το κλίμα
Για τις κλιματικές ζώνες της Γης
Για το κλίμα
Για τις κλιματικές ζώνες της Γης
Η έννοια του κλίματος
Η θερμοκρασία, η βροχή, η υγρασία, ο άνεμος, το χιόνι αποτελούν ατμοσφαιρικές συνθήκες. Όταν ορισμένες από αυτές επικρατούν για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα σε έναν τόπο και σε συγκεκριμένη εποχή, τότε καθορίζουν το κλίμα του τόπου αυτού.
Αντίθετα οι ατμοσφαιρικές συνθήκες που επικρατούν σε έναν τόπο σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο (π.χ. ημέρα) καθορίζουν τον καιρό του τόπου αυτού.
Η θερμοκρασία, η βροχή, η υγρασία, ο άνεμος, το χιόνι αποτελούν ατμοσφαιρικές συνθήκες. Όταν ορισμένες από αυτές επικρατούν για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα σε έναν τόπο και σε συγκεκριμένη εποχή, τότε καθορίζουν το κλίμα του τόπου αυτού.
Αντίθετα οι ατμοσφαιρικές συνθήκες που επικρατούν σε έναν τόπο σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο (π.χ. ημέρα) καθορίζουν τον καιρό του τόπου αυτού.
Παράγοντες που καθορίζουν το κλίμα
Οι ηλιακές ακτίνες θερμαίνουν την επιφάνεια της Γης. Τα ποσά θερμότητας, όμως, που απορροφά ένας τόπος εξαρτώνται από τη διεύθυνση, με την οποία φθάνουν οι ακτίνες του ήλιου στην επιφάνειά του. Αν οι ακτίνες προσπίπτουν στον τόπο κάθετα, τότε η επιφάνεια της Γης απορροφά μεγάλα ποσά θερμότητας με αποτέλεσμα η θερμοκρασία του τόπου να είναι υψηλή. Αν οι ακτίνες προσπίπτουν πλάγια, τότε απορροφώνται μικρά ποσά θερμότητας με αποτέλεσμα η θερμοκρασία του τόπου να είναι χαμηλή. Άρα η θερμοκρασία ενός τόπου εξαρτάται από το ποσό της θερμότητας που απορροφά από τον Ήλιο
|
Όπως φαίνεται στην εικόνα, οι ακτίνες του Ήλιου προσπίπτουν κάθετα στον Ισημερινό και στις περιοχές που βρίσκονται γύρω από αυτόν. Επομένως ο βασικός παράγοντας που διαμορφώνει το κλίμα ενός τόπου είναι η απόστασή του από τον Ισημερινό, δηλαδή το γεωγραφικό πλάτος του τόπου.
Το υψόμετρο, δηλαδή το ύψος ενός τόπου από την επιφάνεια της θάλασσας, καθορίζει σημαντικά τη θερμοκρασία του, αφού όσο υψηλότερα βρίσκεται ο τόπος τόσο χαμηλότερη είναι η θερμοκρασία του.
Άλλος βασικός παράγοντας που διαμορφώνει το κλίμα ενός τόπου είναι η απόστασή του από τη θάλασσα. Οι παραθαλάσσιες περιοχές έχουν πάντα ηπιότερο κλίμα.
Το υψόμετρο, δηλαδή το ύψος ενός τόπου από την επιφάνεια της θάλασσας, καθορίζει σημαντικά τη θερμοκρασία του, αφού όσο υψηλότερα βρίσκεται ο τόπος τόσο χαμηλότερη είναι η θερμοκρασία του.
Άλλος βασικός παράγοντας που διαμορφώνει το κλίμα ενός τόπου είναι η απόστασή του από τη θάλασσα. Οι παραθαλάσσιες περιοχές έχουν πάντα ηπιότερο κλίμα.
Κλιματικές ζώνες
Οι περιοχές που βρίσκονται γύρω από τον Ισημερινό και έχουν πολύ υψηλές θερμοκρασίες καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους αποτελούν την πιο θερμή κλιματική ζώνη, που λέγεται τροπική ζώνη. Οι περιοχές που βρίσκονται κοντά στους πόλους και έχουν πολύ χαμηλές θερμοκρασίες καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους αποτελούν τις πολικές ζώνες. Οι περιοχές που βρίσκονται ανάμεσα στις πολικές ζώνες και στην τροπική λέγονται εύκρατες ζώνες.
Οι περιοχές που βρίσκονται γύρω από τον Ισημερινό και έχουν πολύ υψηλές θερμοκρασίες καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους αποτελούν την πιο θερμή κλιματική ζώνη, που λέγεται τροπική ζώνη. Οι περιοχές που βρίσκονται κοντά στους πόλους και έχουν πολύ χαμηλές θερμοκρασίες καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους αποτελούν τις πολικές ζώνες. Οι περιοχές που βρίσκονται ανάμεσα στις πολικές ζώνες και στην τροπική λέγονται εύκρατες ζώνες.
Ζώνες βλάστησης
Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθετε:
Για τη βλάστηση κάθε κλιματικής ζώνης
Να καταγράφετε είδη ζώων στις ζώνες βλάστησης της Γης
Για τη βλάστηση κάθε κλιματικής ζώνης
Να καταγράφετε είδη ζώων στις ζώνες βλάστησης της Γης
Βλάστηση − Παράγοντες διαμόρφωσης της βλάστησης
Στην επιφάνεια της Γης συναντάμε περιοχές με διαφορετική βλάστηση (πλούσια ή φτωχή) και διαφορετικά είδη φυτών που μπορούν να αναπτυχθούν. Η βλάστηση εξαρτάται κυρίως από το γεωγραφικό πλάτος μιας περιοχής, που καθορίζει και τη θερμοκρασία της, από το υψόμετρο της περιοχής, αλλά και από τις τοπικές συνθήκες που επικρατούν, όπως είναι για παράδειγμα, ο άνεμος, η υγρασία, η βροχή κ.λπ. Τα είδη της χλωρίδας και η βλάστηση μιας περιοχής διαμορφώνουν και την πανίδα της, δηλαδή τα ζώα που ζουν σε αυτήν σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή.
Στην επιφάνεια της Γης συναντάμε περιοχές με διαφορετική βλάστηση (πλούσια ή φτωχή) και διαφορετικά είδη φυτών που μπορούν να αναπτυχθούν. Η βλάστηση εξαρτάται κυρίως από το γεωγραφικό πλάτος μιας περιοχής, που καθορίζει και τη θερμοκρασία της, από το υψόμετρο της περιοχής, αλλά και από τις τοπικές συνθήκες που επικρατούν, όπως είναι για παράδειγμα, ο άνεμος, η υγρασία, η βροχή κ.λπ. Τα είδη της χλωρίδας και η βλάστηση μιας περιοχής διαμορφώνουν και την πανίδα της, δηλαδή τα ζώα που ζουν σε αυτήν σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή.
Ζώνες βλάστησης
Η κατανομή των φυτικών ειδών και της βλάστησής τους στην επιφάνεια της Γης διαμορφώνεται σε ζώνες βλάστησης, όπως διαμορφώνονται περίπου και οι κλιματικές ζώνες.
Η κατανομή των φυτικών ειδών και της βλάστησής τους στην επιφάνεια της Γης διαμορφώνεται σε ζώνες βλάστησης, όπως διαμορφώνονται περίπου και οι κλιματικές ζώνες.
-
Πολική ζώνη
-
Εύκρατη ζώνη
-
Τροπική ζώνη
<
>
Στη ζώνη αυτή συναντάμε τη φυτική διάπλαση της τούνδρας − μόνο το καλοκαίρι − η οποία αποτελείται από βρύα, λειχήνες, μικρούς θάμνους και νανώδη δέντρα. Στη βλάστηση αυτή μπορούν να ζήσουν τάρανδοι, λύκοι, η πολική αλεπού, η αρκούδα, ο λαγός, αποδημητικά πουλιά κ.ά.
Στην εύκρατη ζώνη αναπτύσσονται οι εξής φυτικές διαπλάσεις: δάση από κωνοφόρα δέντρα (πεύκα, έλατα) που αποτελούν την τάιγκα. Την τάιγκα συναντάμε αμέσως μετά την τούνδρα, καθώς και σε περιοχές με μεγάλο υψόμετρο. Επίσης αναπτύσσονται δάση από φυλλοβόλα δέντρα (οξιές, βελανιδιές), η μεσογειακή βλάστηση (ελιές, αμπέλια) και λιβάδια με ξηρό κλίμα που ονομάζονται στέπες. Στη ζώνη αυτή συναντάμε μεγάλη ποικιλία ζωικών οργανισμών. Είναι τα κατοικίδια ζώα και αυτά που ζουν ελεύθερα στη φύση.
|
|
Σε αυτή τη ζώνη αναπτύσσονται τα τροπικά βροχερά δάση, στα οποία συναντώνται πίθηκοι, φίδια και τροπικά πουλιά. Επίσης αναπτύσσεται η σαβάνα, που αποτελείται από φοίνικες, κάκτους και φυλλοβόλα δέντρα με μικρά φύλλα και αγκάθια. Εδώ ζουν ελέφαντες, ζέβρες, τίγρεις, λιοντάρια κ.λπ. Ακόμη αναπτύσσεται η στέπα (όπως και στην εύκρατη ζώνη), η οποία αποτελείται από μικρούς θάμνους και μικρά δέντρα. Στις στέπες ζουν χορτοφάγα ζώα (άλογο, καμήλα), τρωκτικά (χάμστερ, κουνέλια), σαύρες και φίδια.