Ενότητα 7: Η ζωή έξω από την πόλη

Στόχοι ενότητας

Ενότητα 7: Η ζωή έξω από τη πόλη

Πώς παρουσιάζουμε πληροφορίες για ένα γεγονός που συνέβη
Πώς μετατρέπουμε τις ονοματικές σε ρηματικές φράσεις (και αντίστροφα)
Πώς κλίνονται τα επίθετα σε -ης, -ης, -ες
Πώς χρησιμοποιούνται οι παθητικές μετοχές με λειτουργία επιθέτου
Πώς περιγράφουμε χώρους που μας κάνουν να νιώθουμε έντονα συναισθήματα
Πώς μιλάμε κυριολεκτικά ή μεταφορικά για κάτι
Πώς ξεχωρίζουμε μια απλή από μια επαυξημένη πρόταση
Πώς περιγράφουμε μια σειρά από πράξεις, π.χ. έθιμα ή κοινωνικά γεγονότα και εκδηλώσεις
Πώς χρησιμοποιούμε τον ενεστώτα και τον αόριστο
Πώς κάνουμε μια περίληψη

Το σκιάχτρο

"Ο θρύλος του σκιάχτρου" (The legend of the scarecrow), είναι μια ισπανική ταινία μικρού μήκους animation του Marco Besas, η οποία είχε προταθεί για Oscar καλύτερης ταινίας animation το 2005.
Πρόκειται για την ιστορία ενός σκιάχτρου που δεν είχε φίλους και το μόνο που μπορούσε να κάνει ήταν να κοιτάει τα πουλιά. Ήθελε να γίνει φίλος τους αλλά εκείνα πετούσαν μακριά, σαν να το φοβόντουσαν, κι εκείνο αναρωτιόταν γιατί κανένα δεν ήθελε να γίνει φίλος του. Ώσπου μια μέρα ένα τυφλό κοράκι έπεσε μπροστά στα πόδια του και τα πράγματα πήραν άλλη τροπή......."

Ολική καταστροφή στις καλλιέργειες

Πώς περιγράφουμε ένα γεγονός

Πότε έγινε
Που έγινε
Ποιοι συμμετείχαν
Ποια είναι η αιτία η αφορμή
Τι έγινε (αρχή, εξέλιξη και το τέλος)
Ποια είναι η σημασία του – Αποτελέσματα
Σκέψεις και συναισθήματα

Πώς κλίνονται τα επίθετα σε -ής, -ής, -ές

Τα επίθετα αυτά είναι τριγενή και δικατάληκτα (Το αρσενικό και το θηλυκό κλίνονται με τον ίδιο τρόπο).

Σύμφωνα με το διεθνής κλίνονται τα: ευγενής, ασθενής, δημοφιλής, ακριβής, συνεχής, επιεικής, επιμελής, ελώδης κ.ά. Εξαίρεση αποτελούν τα συγγενής και ευγενής.

Εξάσκηση στα επίθετα -ής, -ής, -ές

Ονοματικές και ρηματικές φράσεις
Μετοχή παθητικού παρακειμένου

Ονοματικές και ρηματικές φράσεις

Ονοματικές λέγονται οι φράσεις στις οποίες υπάρχουν μόνο ονόματα (ουσιαστικά, επίθετα) και καθόλου ρήματα.
Χρησιμοποιούνται συνήθως ως τίτλοι βιβλίων, άρθρων, ταινιών κ.λ.π. Η ασάφεια σχετικά με το περιεχόμενό τους κεντρίζει το ενδιαφέρον των αναγνωστών.

Ρηματικές λέγονται οι φράσεις που περιέχουν και ρήμα.

Για να μετατρέψουμε μια ονοματική φράση σε ρηματική μετατρέπουμε ένα ουσιαστικό σε ρήμα.
Για να μετατρέψουμε μια ρηματική φράση σε ονοματική μετατρέπουμε ένα ρήμα σε ουσιαστικό.

Μετοχή παθητικού παρακειμένου

Οι μετοχές χρησιμοποιούνται πολύ συχνά στο λόγο ως επίθετα και τότε λέγονται επιθετικές. Ως επιθετικές χρησιμοποιούνται μόνο οι μετοχές της παθητικής φωνής, οι οποίες χρησιμεύουν συνήθως ως:

Προσδιορισμοί – προσδιορίζουν δηλαδή, όπως τα επίθετα, ένα ουσιαστικό αποδίδοντάς του κάποια ιδιότητα, χαρακτηριστικό κ.λπ.

Π.χ. Το θλιμμένο, παραπονεμένο βλέμμα του μου ράγισε την καρδιά.

Κατηγορούμενα - δηλαδή, τα επίθετα, μπορούν να συνδέονται με το ουσιαστικό που προσδιορίζουν μέσω ενός συνδετικού ρήματος, κατά βάση του είμαι.

Π.χ. Το σπίτι ήταν γκρεμισμένο από το σεισμό.

Τριάντα εννιά καφενεία και ένα κουρείο

Jukebox - Ένα μουσικό κουτί αναμνήσεων

Παραδοσιακά καφενεία

Το παραδοσιακό καφενείο ήταν το κέντρο πολιτισμού του τόπου στον οποίο βρισκόταν, αποτελούσε ένα ζωντανό κύτταρο. Η έκφραση «σε χάσαμε από το καφενείο», σήμαινε ουσιαστικά ότι «σε χάσαμε από την κοινωνική ζωή». Άλλωστε, εκεί έδιναν παραστάσεις διάφοροι θίασοι και καραγκιοζοπαίχτες, εκεί γίνονταν οι προεκλογικές ομιλίες, ενώ το τάβλι, τα τυχερά παιχνίδια, το τσιγάρο και η εφημερίδα είχαν πάντα πρωταγωνιστικό ρόλο.

Τα καφενεία είναι τόπος αγάπης και αναμνήσεων. Διαλέγεις μια θέση απ’ όπου μπορείς να χαζεύεις, συλλογίζεσαι, ακούς ιστορίες, γνώμες, απόψεις, δεισιδαιμονίες…

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι αποτελούσαν αγαπημένα στέκια λογοτεχνών, ποιητών και ανθρώπων του πνεύματος. Πώς να μην εμπνευστείς με τόσες εικόνες, τόσες φωνές!

Παρομοίωση - κυριολεξία - μεταφορά

Η κυριολεξία, η μεταφορά και η παρομοίωση είναι σχήματα λόγου της γλώσσας μας.

Απλές και επαυξημένες προτάσεις

Η πρόταση είναι μια οργανωμένη ομάδα λέξεων που εκφράζει ένα ολοκληρωμένο νόημα. Οι προτάσεις, ανάλογα με τη δομή τους, μπορούν να χωριστούν σε:

Προτάσεις απλές: είναι οι προτάσεις που περιλαμβάνουν μόνο τους κύριους όρους της πρότασης, δηλαδή υποκείμενο, ρήμα και, αν είναι αναγκαίο, αντικείμενο ή κατηγορούμενο.
π.χ.
Ο Γιάννης έρχεται.
Ο Δημήτρης είναι χαρούμενος
Η Κατερίνα διαβάζει εφημερίδα

Προτάσεις επαυξημένες: είναι οι προτάσεις που περιλαμβάνουν, εκτός από τους κύριους όρους, και άλλους προσδιορισμούς, οι οποίοι λειτουργούν ως συμπληρώματα της έννοιας που δίνουν οι κύριοι όροι, όπως επίθετα, επιρρήματα κτλ.,
π.χ.
Οι μαθητές της Α' τάξης είναι καλοί αθλητές.
Η φίλη μου η Άννα έρχεται από το πρωί
Η Χρύσα έχει ένα πανέμορφο σκυλάκι από το καλοκαίρι

Καλοκαίρι με δρεπάνι, τσουγκράνα και αμίλητο νερό

Στις μέρες μας, ο θερισμός και ο αλωνισμός υπάρχουν μόνο ως αναμνήσεις στη σκέψη των ηλικιωμένων και σε εικόνες βιβλίων ή εκθέσεις αντικειμένων.
Κατά τον μήνα Ιούνιο ή θεριστή, γινόταν το θέρισμα των σιτηρών με το δρεπάνι και τη δοκάνη.
Όταν τα στάχια ωρίμαζαν και έπαιρναν ένα χρυσοκίτρινο χρώμα oι θεριστές, άνδρες και γυναίκες, ήταν έτοιμοι. Άρχιζαν το θερισμό νωρίς το πρωί. Αφού έκαναν το σταυρό τους, έπιαναν με το αριστερό χέρι πολλά στάχια μαζί και με το δρεπάνι, που κρατούσαν στο δεξί χέρι, έκοβαν χαμηλά τα στάχια. Η ποσότητα των σταχιών που χωρούσε το χέρι λεγόταν χερόβολο. Το κάθε χερόβολο το τοποθετούσαν μαζί με άλλα και σχημάτιζαν τις χεριές.

Όταν τελείωνε ο θερισμός ακολουθούσε το αλώνισμα. Το αλώνισμα γινόταν στο αλώνι που ήταν ένας χώρος κυκλικός. Χτυπούσαν τα στάχυα με πολλή δύναμη, είτε με το χέρι ή με ζώα, για να αποχωριστεί ο καρπός από τα υπόλοιπα στελέχη.