Γλώσσα - Ε΄ Δημοτικού

​Ενότητα 9: Βιβλία - βιβλιοθήκες

Στόχοι ενότητας

Ενότητα 9: Βιβλία - βιβλιοθήκες

  • Διαβάζουμε βιογραφικά­ σημειώματα συγγραφέων
  • Παίρνουμε πληροφορίες από βιβλιοπαρουσιάσεις
  • Περιγράφουμε πώς λειτουργούν οι βιβλιοθήκες
  • Αναγνωρίζουμε τις ονοματικές και τις ρηματικές φράσεις
  • Ξεχωρίζουμε διαφόρους τρόπους σύνδεσης των προτάσεων

Ο μαγικός κόσμος των βιβλίων

Ασύνδετο σχήμα

Ασύνδετο σχήμα μέσα στο λόγο έχουμε όταν:
  • στην ίδια πρόταση τοποθετούμε όμοιους όρους τον ένα δίπλα στον άλλο, χωρίς συνδέσμους ανάμεσά τους αλλά με κόμματα.
Π.χ. Μέσα από την παραστατική της αφήγηση γνωρίσαμε ιστορικά πρόσωπα, γεγονότα, λαϊκές παραδόσεις, στοιχεία αλήθειας και μύθου.
  • στην ίδια περίοδο τοποθετούμε προτάσεις τη μία δίπλα στην άλλη, χωρίς συνδέσμους ανάμεσά τους αλλά με κόμματα.
​Π.χ. Αν κάνετε έναν περίπατο στα στενά της Πλάκας, θα ανακαλύψετε μνημεία από την αρχαία, βυζαντινή και νεότερη Αθήνα, θα γνωρίσετε μια ξεχωριστή γειτονιά της πόλης.

Μικρός αναγνώστης

Αναζητείς ένα βιβλίο να διαβάσεις αλλά δεν ξέρεις ποιο θέλεις; 
Επίλεξε την ηλικία σου, το μέγεθος του βιβλίου και τέλος τα χρώματα του εξωφύλλου που σου αρέσουν και αμέσως θα εμφανιστούν τα εξώφυλλα των βιβλίων που πληρούν τις απαιτήσεις σου!
«Να σου πω μια ιστορία», μπορείς να ακούσεις αποσπάσματα ή ολόκληρες ιστορίες αγαπημένων συγγραφέων διαβασμένες από γνωστούς ταλαντούχους ηθοποιούς, ενώ εσύ τις διαβάζεις παράλληλα γυρνώντας τις σελίδες του ψηφιακού βιβλίου!
Ποιοι εiναι οι συγγραφεiς;

Άλκη Ζέη

"Από τα μικρά μου χρόνια ως σήμερα, ας μην πω με ακρίβεια πόσα είναι γιατί θα τρομάξω κι εγώ η ίδια, έζησα έναν πόλεμο, δύο εμφύλιους πολέμους, δύο δικτατορίες και δύο προσφυγιές. Δεν τα έζησα σαν απλός παρατηρητής, αλλά παίρνοντας ενεργό μέρος κάθε φορά κι έτσι και να ήθελα δεν θα μπορούσε το συγγραφικό μου έργο να μην επηρεαστεί από τα γεγονότα  αυτά που συγκλόνισαν τον τόπο μας. Άθελα μου η ζωή μου μπλέχτηκε μέσα στην ιστορία κι έγινα κι εγώ ένα κομμάτι της. Το συγγραφικό μου λοιπόν έργο, θέλω δε θέλω είναι γεμάτο ιστορία."
  • ​Κύριες και δευτερεύουσες προτάσεις
  • ​Ονοματικές και ρηματικές φράσεις
<
>
Ανάλογα µε τη σχέση που έχουν µε άλλες, οι προτάσεις χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: 
1) Κύριες ή ανεξάρτητες
2) ∆ευτερεύουσες ή εξαρτηµένες
Κύριες ή ανεξάρτητες: 
Λέγονται οι προτάσεις που µπορούν να σταθούν µόνες τους στο λόγο, χωρίς να εξαρτώνται από άλλες. 
π.χ. ​Ο Κώστας δεν ήρθε μαζί μας.
∆ευτερεύουσες ή εξαρτηµένες:
Λέγονται οι προτάσεις που δεν εκφράζουν µια πλήρη σκέψη, ένα πλήρες νόηµα και γι΄ αυτό δεν µπορούν να σταθούν µόνες τους στο λόγο. Οι προτάσεις αυτές χρησιµεύουν για να συµπληρώνουν το νόηµα άλλων προτάσεων. 
π.χ. Ο Κώστας δεν ήρθε μαζί μας, γιατί ήταν άρρωστος.  

Ρηματική λέγεται η φράση στην οποία περιέχεται ρήμα, καθώς και άλλες λέξεις που συμπληρώνουν το νόημά του.
π.χ. Δημοσίευσε διηγήματα σε διάφορα περιοδικά. 
Ονοματική λέγεται μια φράση όταν οι λέξεις από τις οποίες αποτελείται είναι ονόματα.
π.χ. Δημοσίευση διηγημάτων σε διάφορα περιοδικά. 
Χρησιμοποιούμε ονοματικές φράσεις σε τίτλους: κεφαλαίων, βιβλίων, εφημερίδων, περιοδικών, διαφημιστικά κείμενα

Βιβλιοθήκες

Βιβλιοθήκες (κινητές βιβλιοθήκες)

Βιβλιοθήκες ονομάζονται οι αίθουσες όπου εκτίθενται τα βιβλία για μελέτη και έρευνα ή ακόμη και ειδικά κτίσματα πουv περιλαμβάνουν μεγάλη συλλογή βιβλίων και διαθέτουν αίθουσες ως αναγνωστήρια.

Ανάλογα με το σκοπό τον οποίο εξυπηρετούν σε τρεις μεγάλες κατηγορίες: 

α) τις εθνικές, που περιλαμβάνουν την έντυπη παραγωγή μιας χώρας, 
β) τις επιστημονικές, που συγκροτούνται για εξυπηρέτηση της επιστημονικής έρευνας
γ) τις δημόσιες, με συλλογές προσιτές στο μη ειδικευμένο κοινό.
Slideboom
Δημοσια Κεντρικη Βιβλιοθηκη Βεροιας
Η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Βέροιας έχει 23.000 εγγεγραμμένους χρήστες, που αντιστοιχούν στο 40% του πληθυσμού της πόλης. Τα «Μαγικά Κουτιά», η Παιδική Γωνία της Βιβλιοθήκης που κατασκευάστηκε με δωρεά του Ιδρύματος, προσφέρει ένα πολύ πρωτότυπο περιβάλλον για τα παιδιά, καθώς λειτουργεί ως χώρος που δίνει σε αυτά τη δυνατότητα να πειραματιστούν και να αναπτύξουν βασικές δεξιότητες και ψηφιακές ικανότητες. Έμφαση δίδεται στην προαγωγή της ανάγνωσης, της δημιουργικότητας και της ψηφιακής μόρφωσης. Τα παιδιά παρακολουθούν εργαστήρια δημιουργικότητας, σε θέματα όπως ρομποτική, τριασδιάστατα ηλεκτρονικά παιχνίδια, παραμύθια, ζωγραφική, γλυπτική, θέατρο και μουσική. Η Βιβλιοθήκη έχει αναπτύξει ποικίλες συνεργασίες με δημόσιες βιβλιοθήκες της Ευρώπης και άλλα πολιτιστικά ιδρύματα. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι η Βιβλιοθήκη ήταν ο αποδέκτης του Access to Learning Award (ATLA) 2010, του Ιδρύματος Bill and Melinda Gates.

Το επίθετο πολύς, η πολλή, το πολύ και το επίρρημα πολύ 

Το επίθετο πολύς - πολλή - πολύ συνοδεύει ουσιαστικά και κλίνεται και στα τρία γένη: 
π.χ. έπεσε πολλή βροχή, έφαγε πολύ φαγητό κλπ.
Το επίρρημα πολύ δεν κλίνεται και συνοδεύει ρήματα, επιρρήματα, επίθετα ή μετοχές: 
π.χ. Έβρεξε πολύ, έτρεξε πολύ γρήγορα, είναι πολύ καλός μαθητής, ήταν πολύ ευτυχισμένος κλπ.
Πότε γράφεται με ένα λ και πότε με δυο λ το επίθετο πολύς - πολλή - πολύ;
  • Γράφεται με ένα λ όταν αμέσως μετά το λ, ακολουθεί υ: πολύς, πολύ
  • Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις γράφεται με δυο λ: 
       πολλοί, πολλές, πολλά, πολλών, πολλού

Σκυταλοδρομία Ανάγνωσής 2001 - 2002

Τα δικαιώματα του μικρού αναγνώστη
Κάθε παιδί είναι ένας μικρός αναγνώστης που έχει δικαίωμα:
1. Να έχει πρόσβαση σε βιβλία, βιβλιοθήκες και βιβλιοπωλεία.
2. Να έχει γύρω του βιβλία, πριν ακόμη μάθει να διαβάζει, και να μεγαλώνει με αυτά.
3. Να έχει βιβλία όλων των ειδών, που έχουν όλες τις απόψεις, και σε αυτά να αναζη­τά την αλήθεια.
4. Να έχει τα εφόδια να κρίνει τα βιβλία που διαβάζει και να μπορεί να τα αξιολογεί.
5. Να συζητά με τους γονείς, τους δασκάλους και τους φίλους του για τα βιβλία του και να τα διαβάζει δυνατά σε όποιον θέλει.
6. Να επιλέγει τα βιβλία που θα διαβάσει και να μην τον εξαναγκάζει κανείς να διαβά­σει κάποιο που δε θέλει.
​7. Να έχει βιβλία με εικόνες που του αρέσουν και έχουν κάτι να του πουν.
8. Να ταξιδεύει μέσα από τα βιβλία σε όποιον τόπο και σε όποια εποχή θέλει (στο πα­ρελθόν, στο παρόν ή στο μέλλον).
9. Να απολαμβάνει το βιβλίο του σε έναν χώρο χωρίς τηλεόραση, υπολογιστή ή ο­ποιοδήποτε άλλο μέσο τού αποσπά την προσοχή.
10. Να παίζει με τους ήρωες των βιβλίων, να φτιάχνει με τη φαντασία του νέες περιπέ­τειες, να γράφει τα δικά του βιβλία.

Σκυταλοδρομία ανάγνωσης

επιλογη των βιβλιων
​Στην αρχή της σχολικής χρονιάς φέρνετε στην τάξη και διαλέγετε με τη βοήθεια του δασκάλου σας όποιο βιβλίο προτιμάτε να διαβάσετε.

Τα βιβλία μπορείτε να τα προμηθευτείτε από:
α) τη βιβλιοθήκη της τάξης, του σχολείου, της συνοικίας, της πόλης ή του χωριού
β) τα βιβλιοπωλεία
γ) την προσωπική σας βιβλιοθήκη
Επιλέγετε βιβλία με βάση τα ενδιαφέροντά σας. Μπορείτε να προτείνετε μια σειρά θεμάτων: γνώσης, αθλητισμού, καθημερινότητας, περιπέτειας, μυστηρίου...
Παρουσιαση βιβλιων
​Οι παρουσιάσεις των βιβλίων γίνονται καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς, όποτε ένα παιδί ή μια ομάδα παιδιών έχουν διαβάσει κάποιο βιβλίο και είναι έτοιμα να το παρουσιάσουν.
Ας δούμε μερικούς τρόπους παρουσίασης βιβλίων, τους οποίους μπορούμε βέβαια να εμπλουτίσουμε ή να αλλάξουμε:
  • Βιβλιοπαρουσίαση
  • Συζήτηση για τους ήρωες του βιβλίου (τι θα έκανα στη θέση τους; Ποιον θα ήθελα ή δε θα ήθελα για παρέα; Μια υποθετική συζήτηση μεταξύ των ηρώων για κάποιο επεισόδιο. Παίρνω μια φανταστική συνέντευξη από έναν ήρωα. Φτιάχνω ένα πορτρέτο τους και εντοπίζω στοιχεία του χαρακτήρα τους.)
  • Εικονογράφηση μέρους ή των σημαντικότερων επεισοδίων του βιβλίου.
  • Θεατρικό παιχνίδι με θέμα ένα επεισόδιο ή όλο το βιβλίο.
Δραστηριοτητες - παρουσιαση δραστηριοτητων
​Παραδείγματα δραστηριοτήτων:
  • Κατασκευή σεναρίου.
  • Σταυρόλεξα, κρυπτόλεξα με ονόματα ηρώων, τοποθεσιών ή άλλων χαρακτηριστικών του βιβλίου.
  • Αντιστοιχίσεις: Ποιος είπε τι; Ποιος κάνει τι;
  • Αναζήτηση σωστής σειράς: να μπουν στη σειρά οι τίτλοι κεφαλαίων ή χαρακτηριστικά αποσπάσματα του βιβλίου με τη μορφή ιστορικής γραμμής.
  • Κατασκευή επιτραπέζιου παιχνιδιού με βάση ένα βιβλίο.
  • Αναγνώριση των ηρώων του βιβλίου μέσα από σειρά προφορικών ερωτήσεων στις οποίες η απάντηση του παίκτη μπορεί να είναι μόνο «ναι» ή «όχι».
  • Δημιουργία αινιγμάτων με ονόματα ηρώων, τοποθεσιών ή άλλων χαρακτηριστικών του βιβλίου.
επαινοι συμμετοχης
Το πρόγραμμα κλείνει με μια γιορτή, στην οποία, εκτός των άλλων, μοιράζονται έπαινοι συμμετοχής. Ατομικό έπαινο παίρνει κάθε παιδί που συμμετείχε στο πρώτο σκέλος της Σκυταλοδρομίας Ανάγνωσης. Ομαδικό έπαινο παίρνει η κάθε ομάδα ή η τάξη που συμμετείχε στο δεύτερο σκέλος της Σκυταλοδρομίας. Στη γιορτή καλούνται να συμμετάσχουν οι γονείς, και φυσικά όλοι οι μαθητές του σχολείου.

Σύνθετες λέξεις με α΄ συνθετικό την πρόθεση «συν»

Όταν ενώνουμε μια λέξη με μια άλλη λέξη για να φτιάξουμε μια καινούργια λέξη, έχουμε σύνθεση. Αρκετές φορές, κατά τη σύνθεση δύο λέξεων, γίνονται και κάποιες αλλαγές στις λέξεις, για να μπορέσουμε να τις ενώσουμε. Δες τι αλλαγές γίνονται, όταν συνθέτουμε λέξεις με α΄ συνθετικό την πρόθεση "συν".